Dünyanın Sekizinci Harikası: Bileşik Faiz

Faiz, bankalara yatırdığınız birikimleriniz karşılığında aldığınız, bankalardan finansal kaynak temin ettiğinizde ödediğiniz bir tür kiradır. Kredi kullanan için zamanı satın almaktır, yaratılan kaynak için ödenen bedeldir. Mevduat sahibi için parayı kiralamaktır.

Faizin olduğu bir ortamda “Bugünkü bir TL yarınki bir TL’den daha değerlidir.” Bir ülkede enflasyon beklentisi ne kadar yüksekse, faiz oranları da o kadar yüksek olur.

Faiz, hesaplanış şekilleri açısından ikiye ayrılır. Bunlar basit ve bileşik faiz yöntemleridir. Basit faiz, sadece anapara üzerinden faiz hesaplaması yapılan yöntemdir. Bileşik faiz ise anapara ve faiz toplamı üzerinden faiz işlemesini ifade eder.

Formüller ile gösterirsek;

Basit Faiz= Anapara X Faiz Oranı X Vade

Bileşik Faiz= Anapara x [(1+ Faiz Oranı)^vade-1]

Bu formüllerdeki faiz oranları yıllık bazdadır. Piyasada hesaplamalar genellikle aylık ya da kırık vade dediğimiz günlük vadeden hesaplanır.

Mevduatlarda bir yıl 365 gün, kredi faizi hesaplamalarında 360 gün olarak hesaplanır.

Dilerseniz bir örnek çözerek konuyu pekiştirelim…

100.000 TL 2 yıllık vadeli mevduat hesabına %12 net (vergi sonrası) faizden yatırıldığı takdirde faiz geliri ne olur?

Çözüm

Aynı soruyu bileşik faize göre hesaplarsak;

100.000 x [(1+0,12)²-1] = 100.000 x 0,2544= 25.440 TL buluruz.

Basit ve bileşik faiz arasındaki fark, vade arttıkça açılmaktadır. Gerçekten Einstein’in dünyanın sekizinci harikası dediği kadar var.

Bunu bir grafikle göstermek istedim. 100.000 TL’si olan bir kişi basit faizden yatırımını değerlendirirse, yani halk tabiri ile bankadaki paranın faizini sürekli yerse, grafikteki yatay hareket karşımıza çıkıyor. Aslında grafikte yatay göründüğüne bakmayın, bileşik faizin yıllar geçtikçe kar topu gibi büyümesinden öyle görünüyor. 100.000 TL 20 yıl sonra basit faize göre 500.000 TL olurken bileşik faize göre yaklaşık 4 milyon TL olmaktadır. Yani bugün 100.000 TL’nizi %20 faizden 20 yıllığına bankaya yatırır ve hesaptan hiç para çekmezseniz 20 yıl sonra 4 milyon TL’niz olur. Tabi burada faizin değişmediği varsayılmış ve enflasyon etkisi hesaplanmamıştır. Bu faktörler işin başka bir boyutu…Bu grafiği koymaktaki amacım basit ve bileşik arasındaki muazzam farkı göstermek…

Bileşik faiz öyle bir şeydir ki ne kadar erken yaşta başlarsanız ileride o kadar büyük bir meblağa ulaşırsanız. Sizce 20-30 yaş aralığında mı 10 yıl bankaya para yatırmak ve hiç çekmemek mi mantıklıdır yoksa 30-70 yaş aralığında 40 yıl mı?  (Evans – Telegraph: 2014)

Bu sorunun cevabı başta 40 yıl gibi görünebilir. Ama vadenin gücünü unutmayın…Cevap 10 yıl boyunca daha erken yaşta yatırım yapmaktır. (Burada birikime hiç dokunmama konusu çok önemli, birikimi bozarsanız büyü bozulur)