Bankalarda Paramız Güvende mi?

24 Ocak 1980 kararları ile liberalleşmenin başladığı dönemden günümüze Türk bankacılık sektörü önemli gelişmelere sahne oldu. Ülkemizde düzenleme ve denetleme otoritelerinin eksikliği, yasal düzenlemelerin yetersizliği ile birlikte önce 1982 yılında “Banker” olayları, daha sonra ise 1994 döviz krizi ve 2000-2001 dönemindeki bankacılık kaynaklı iki önemli kriz yaşanmıştır. Türk halkının birikimlerini teslim ederken bankalara karşı tereddüt içinde olma durumu bu bozuk temel üzerine kurulan talihsiz olaylara dayanmaktadır.

Tasarrufların emanet olarak bir kuruma verilmesinde en önemli faktör “güven”dir. İster makro ister mikro anlamda olsun güven eksikliğinin olduğu bir ekonomi, sektör ya da kuruma ilgi az olacaktır. Bankacılık sisteminde güveni arttırma politikaları sistemin varlığından beri gelen bir problem olup alınan önlemler ülkeden ülkeye değişmektedir. Öncelikle küçük yatırımcının korunmasına dayanan “mevduat güvence sistemi” bankacılıkta önemli bir güveni arttırma mekanizmasıdır. Dünyada ilk mevduat güvence mekanizması 1934 yılında ABD’de faaliyete geçmiştir. Ancak tüm dünyada benimsenme dönemi 1980 sonrasına kalmış olup 1994 yılı itibari ile AB’de standart uygulama olarak kabul görmüştür. Ülkemizde ise mevduat güvence sistemi uygulaması sürekli değişen kararlar içinde olmuştur.

Son düzenleme ile birlikte 100.000 TL olan mevduat güvencesi, 150.000 TL’ye çıkarılmıştır. Mevduat güvencesinin kapsamında olan mevduatlar, “gerçek kişiler adına açılan mevduatlar ve katılım fonları, ticari işlemlere konu olmayan mevduatlar ve katılım fonları ile TL, döviz ve kıymetli maden cinsinden mevduatlar ve katılım fonları her bir katılım bankasında ve mevduat bankasında her bir gerçek kişi için 150.000 TL’ye kadar sigorta kapsamındadır.” Düzenleme maddesinden de anlaşılacağı üzere, yurtiçi ve yurtdışı ticari işlemler ile yurtdışı gerçek kişi mevduat ve katılım fonları mevduat güvencesi kapsamı dışındadır. Bunun yanı sıra off-shore (kıyı bankacılığı) da kapsam dışındadır.

Aşağıdaki tablolar, çeşitli durumlarda mudilerin mevduatlarının hangi durumlarda ne şekilde sigorta kapsamında olduğu incelenmiştir.

Bir gerçek kişinin birden fazla mevduat bankasındaki hesapları her bir banka için ayrı ayrı hesaplanır. Yani hesaplarının anaparaları ile bu hesaplara ilişkin faiz reeskontları toplamı 150 bin TL’ye kadar olan kısmı her bir mevduat bankası için ayrı ayrı sigorta kapsamındadır. Katılım fonları için de aynı durum geçerlidir.

Bir gerçek kişinin bir mevduat bankasında aynı veya farklı şubelerinde birden fazla mevduat hesabı bulunması halinde o gerçek kişiye ait tüm mevduat hesapları toplamının 150 bin TL’ye kadar olan kısmı sigorta kapsamındadır.

Ortak hesap sahiplerinin sigorta kapsamı hesaba ortak olanların her biri için ayrı ayrı hesaplanır. Ortak hesapta hesap sahiplerinin payları belirtilmemiş ise her hesap sahibinin eşit oranda paya sahip olduğu kabul edilir.

*Tablolar, www.tmsf.org.tr adresinden alınmış olup tarafımdan güncellenmiştir.