Ataerkil Para ve Yönetimi: Nereye Kadar?

Kadınların iş yaşamına katılma oranı giderek artıyor. Lakin yönetim kademesi arttıkça kadınların sayısının azaldığını görüyoruz. Dünya yönetiminin erkek bir karaktere sahip olduğunu genel kabul görmüş bir durum. Kadınların yöneticilik vasfı ile ilgili birtakım önyargılar da buna eklenince ortaya ataerkil bir yönetim anlayışı çıkıyor. Kadın yöneticilerin erkek yöneticilere göre daha az profesyonel davrandığı, iş yaşamı dışındaki etkenlere daha fazla zaman harcadığı iddiaları mevcut.  

Kadınların üst yönetime geçişini zorlaştıran sürecin toplumun mu yoksa kadının kendisinin mi olduğu konusunda bazı yaklaşımlar mevcut. Akademik çalışmaların bir kısmında kadın üst düzey yöneticilerin işletme karlılığına etkisinin olumlu olduğu ortaya çıkarken, bir kısmında ise karlılığa olumsuz etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda, kadınların ya da erkeklerin üst düzey yönetici olduklarında işletme karlılığına olumlu ya da olumsuz etki ettiği iddiası doğru değildir. Karar verici yöneticilerin cinsiyetine göre iyi bir yönetim kabiliyetine sahip olup olmadığına dair net bir kanıt yoktur. Bu nedenle, kadınların yönetimde başarılı olamayacaklarına dair önyargılar da yersizdir.

Yükseköğretimde yönetim bilimleri alanlarında kadın ve erkek öğrencilerin oranı hemen hemen birbirine eşit iken aynı eğitimi alan ve orta düzey yöneticilik kademesine kadar birlikte yükselip bu kademeden sonra kadının üst kademeye geçemeyişi soru işareti içeren bir durumdur. Bazı yaklaşımlar, bu durumu kadının doğasına, bazıları ise erkeklerin daha iyi bir yönetim yeteneğine sahip olmalarına bağlamaktadır. Oysa psikolojik temelli araştırmalar (Sundheim,2013) kadının çok yönlü düşünme yeteneği ile riski yönetme konusunda erkeklerden daha profesyonel davranabildiklerini ortaya koymuştur. Diğer yandan kadınların üst yönetime geçişini zorlaştıran sürecin toplum mu yoksa kadının kendisi mi olduğu konusunda bazı yaklaşımlar mevcuttur.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre, dünyanın çeşitli ülkelerinde %60’lara varan kadın yönetici oranları söz konusudur. Özellikle Latin Amerika ülkelerinde ve ardından Avrupa ülkelerinde kadın yöneticilerin toplam yönetim içerisindeki payları oldukça yüksektir. Ortadoğu bölgesi ise kadın yöneticilerin oranının en düşük olduğu bölgedir.

Gerek kamu sektöründe gerekse özel sektörde ilk ve orta kademede sıkça rastlanılan kadın çalışanların sayısı, üst kademede yok denilecek kadar azdır. Kurum ve kuruluşların karar mekanizmaları olan üst yönetimde kadınların sayıların oldukça az olması, toplumsal kalıpların iş hayatına taşındığının bir göstergesidir. Aşağıdaki tabloda 1950 yılından günümüze dünyanın çeşitli ülkelerinde görevlendirilmiş kadın merkez bankası başkanlarına ve guvernörlere yer verilmiştir. Verilere göre; kadın merkez bankası başkanları ve guvernörler, yoğunlukla Avrupa, Güney Amerika ve Afrika’da yer almaktadır. 2008 küresel finans krizinden sonra, dünyanın en büyük rezervini ve dövizini yöneten Amerikan Merkez Bankası Başkanı, Jannet Yellen olmuştur. Dünya ekonomisinin değişmek için yön aradığı 2000’li yıllarda kadınların ülkelerin ekonomisini yöneten kademelerde olmaları demokratik çerçevede önem arz etmektedir. 

Tablo: 1950’den Günümüze Dünyada Kadın Merkez Bankası Başkanları

Kaynak: Worldwide Guide To Women In Leadership,   ,http://www.guide2womenleaders.com/National_Banks.htm

Dünyada Maliye ve Ekonomi Bakanlığı yapmış kadın sayısı sınırlıdır. Özellikle Avrupa, Afrika ve Güney Amerika’nın kadın ekonomi yöneticisine nispeten daha fazla yer vermesi dikkat çekicidir. Doğuya doğru gidildikçe kadın ekonomi yöneticilerinin sayısı hızla düşmektedir. Literatürde demokratikleşmenin göstergelerinden biri olarak kabul gören kadın yönetici sayıları, dünyadaki kutuplaşmış dengelere örnek olarak verilebilir.

Yükseköğretimde iktisat, işletme ve ekonomi eğitimi alan kadın öğrencilerin sayısı en az erkek öğrenciler kadar olmasına ve bu alanlarda lisansüstü eğitim alan kadın sayısının hızla artmasına rağmen bu kurumların başında kadın yönetici olmaması konunun daha fazla gündeme gelmesi gerektiğini göstermektedir. Dünya ekonomisinin değişmek için yön aradığı 2000’li yıllarda kadınların ülkelerin ekonomisini yöneten kademelerde olmaları demokratik çerçevede önem arz etmektedir. Bir ülkenin para politikasını, maliyesini, ekonomisini yönetebilecek profesyonellerin tamamına yakınının erkek olması hem siyasi hem de toplumsal süreçlerin ataerkil bir yapıda olduğunu göstermektedir.